“Βυζαντινό παρασκήνιο” στις δημοτικές εκλογές στο Νησί το 1907, που ήταν και οι τελευταίες του Δήμου Παμίσου. Γιαυτό έχουμε μια καταγραφή που αποτελεί μνημειώδη ανάλυση των πολιτικών πραγμάτων, καθώς καταγράφονται τα “προσωποπαγή κόμματα”, οι σχέσεις μεταξύ τους και τα πιθανά εκλογικά σενάρια. Με ονόματα, πληροφορίες, εικασίες και φυσικά με τις προτιμήσεις του ανταποκριτή στη Μεσσήνη με το ψευδώνυμο “Ευάν” που υπογράφει τα διαδοχικά κείμενα στο “Θάρρος”. Στο σκηνικό πρωταγωνιστούν ο Δημήτριος Φεσσάς που είχε εκλεγεί βουλευτής το 1905 και δήμαρχος στο παρελθόν, ο Παναγιώτης Μερλόπουλος πρώην υπουργός που δεν είχε εκλεγεί βουλευτής το 1905, ο Περικλής Π. Μπούτος που είχε εκλεγεί βουλευτής (και) το 1905, ο Σπύρος Κουμουνδούρος δευτερότοκος γιός του Αλέξανδρου που είχε εκλεγεί βουλευτής το 1905, ο Γεώργιος Καρατζάς εν ενεργεία δήμαρχος που είχε εκλεγεί και το 1903, ο δήμαρχος Εύας Στυλιανόπουλος και άλλοι που θα δούμε στη συνέχεια.

ΦΗΜΕΣ ΓΙΑ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

Ο Δημήτριος Φεσσάς είχε ήδη εκδηλώσει την πρόθεσή του να θέσει υποψηφιότητα στις δημοτικές εκλογές παρότι εν ενεργεία βουλευτής, ο Παναγιώτης Μερλόπουλος σε περίπτωση εκλογής του Φεσσά θα εκλεγόταν βουλευτής λόγω του πλειοψηφικού συστήματος αλλά το κόμμα του είχε ήδη υποδείξει την υποψηφιότητα του γιατρού Γεώργιου Φάκωνα, μια συνάντηση στο σιδηροδρομικό σταθμό και πληροφορίες για μια άλλη διαμεσολάβηση στην Αθήνα, δίνουν τροφή για σενάρια συνεργασίας των δύο αντιπάλων: “Ασχολούμενοι ήδη από των στηλών τούτων να παρουσιάζωμεν τα διάφορα ενδιαφέροντα της πόλεως ημών ζητήματα αναγκαίως, εκ καθήκοντος ερχόμεθα και εις την εξέτασιν των πολιτικών μας πραγμάτων, τα οποία από τούδε προβάλλονται τόσον σκοτεινά, όσον και θορυβώδη, εγγιζουσών των δημοτικών εκλογών.
Το σύνθημα της ζωηρότητος, εν τη προεκλογική κινήσει, έδωκεν η εν τη πόλει μας άφιξις του κ. Μερλοπούλου και του βουλευτού κ. Φεσσά.
Οι δύο ούτοι πολιτευόμενοι εκ Τριπόλεως ελθόντες, όπου είχαν μεταβή δια την δίκην του τελειοφοίτου της Νομικής κ. Παπαδοπούλου εκ Τζιτζωρίου, έχοντες αντίθετα συμφέροντα εις αυτήν, συνηντήθησαν εν τω σιδηροδρόμω.
Η συνάντησις αύτη εφάνη ότι ήτο τυχαία και ως τοιαύτη διεδόθη. Καθά όμως εγώ εκ πηγών αυθεντικών μανθάνω, ήτο σκόπιμος και προσχεδιασμένη. Η συνάντησις αύτη ούσα συνέχεια προηγουμένης τοιαύτης, επιβεβαίωσετο πιστευόμενον ότι ο κ. Μερλόπουλος και ο κ. Φεσσάς είχαν έλθει εις προηγουμένας συνεννοήσεις. Εν τας συναντήσεσι ταύταις συνεζήτησαν επί διαφόρων πολιτικών του τόπου ζητημάτων, ιδία δε επί του φλέγοντος ζητήματος των Δημοτικών.
Ο κ. Μερλόπουλος απέκρουσε ρητώς πάσαν πρότασιν συμπράξεως του κ. Φεσά προ των δημοτικών εκλογών. Εφερε δ’ ως λόγον, ότι ούτε η αξιοπρέπειά του, ούτε αι υποχρεώσεις και το συμφέρον του αυτό του επιτρέπουν να υποστηρίξη άλλον ως Δήμαρχον εκτός του κ. Φάκωνα ιατρού, υποψηφίου ενδεδειγμένου του κόμματός του, διότι ούτος έχει πολλάς ελπίδας επιτυχίας και διότι την εκλογήν του δημοτικού άρχοντος την θεωρεί ως βάσιν του πολιτικού του βίου. Εξ άλλου δε εδήλωσεν, ότι δεν θέλει να εισέλθη εις το κοινοβούλιον δια του παραθύρου, αλλά δια της θύρας, εννοών, ότι δεν επιδιώκει το βουλευτικόν αξίωμα, ούτε εξαρτά τούτο εκ της επιτυχίας του βουλευτού κ. Φεσσά ως δημάρχου.
Η απόκρουσις αύτη του κ. Μερλοπούλου ήτο συνέχεια ομοίας τοιαύτης γενομένης εν Αθήναις προς τον κ. Μάταν, συγγενήν του κ. Φεσσά δι, ευνοήτους λόγους μη στέρξαντος εις την συνεννόησιν ταύτην. Αι διαπραγματεύσεις αύται πάνυ ευλόγως κινούν το ενδιαφέρον και εκπλήσσουν πάντας. Ενεκα δε του εκπληκτικού των φαίνονται απίστευτοι. Διότι φαίνεται άπορον πως ο κ. Φεσσάς προβαίνει εις συνεννοήσεις με τον έναν ή τον άλλον πολιτευόμενον, αφού το κόμμα του κ, Κουμουνδούρου είνε, όπως αι τελευταίαι βουλετικαί εκλογαί απέδειξαν, τόσον ισχυρόν. Αυτός δ’ ούτω εκλεχθείς βουλευτής δεν ενήργησεν, κατά τοιούτον τρόπον ώστε το κόμμα του ν’ αυξηθή και να μη έχη ουδαμόθεν απολύτως ουδεμίαν ανάγκην. Μάλιστα έχω και την κυβερνητικήν υποστήριξιν προσθέτει, ως παγκοίνως πιστεύεται, 30% ή τουλάχιστον 20% εις τα κεφάλαιά του. Ταύτα πάντα λαμβάνων υπόψιν πας τις περιπίπτει εις απορίαν με την τακτικήν του κ. Φεσσά, ο οποίος, καθώς φαίνεται εκ των ανωτέρω, δεν έχει ανάγκην να προσφεύγη εις ουδεμίαν συνεννόησιν να ζητή βοήθειαν από τον έναν ή τον άλλον και μάλιστα από τους εχθρούς του, οι οποίοι, δια να του παράσχουν την βοήθειάν των θα απαιτήσουν βαρειά ανταλλάγματα.
Προφανώς εργαζόμενος τοιουτοτρόπως δίδει το δικαίωμα να παραδέχεται πας τις την πολιτικήν αδυναμίαν του και τον φόβον του δια τα εγγιζούσας δημαοτικά εκλογάς Αν και είνε γνωστόν, ότι αρκετάς εργασίας κατέβαλε και καταβάλλει δια ν’ αυξήση τα εκλογικά κεφάλαιά του, εργαζόμενος ούτος και τα παιδιά του και δίδων ρουσφέτια να διορίζων υπαλλήλους, οι οποίοι είνε τυφλά οργανά του.
Εξ τούτων δικαιούται ευλόγως να ερωτήση τις: Ο κ. Φεσσάς, πολιτευτής αρχαίος και γνωρίζων όλα τα τερτίπια της πολιτικής δεν νομίζει ότι ρίπτει την θέσιν του καταφεύγων εις την συνδρομήν άλλων; Εκτός αν λάβωμενυπ’ όψιν ότι τούτο το κάμνει από σκοπού, ίνα θολώση περισσότερον τον πολιτικόν ορίζοντα δια να αρυσθή πολιτικό κέρδος.
Ημείς αμερόληπτοι και ψυχροί εξετασταί της πολιτικής ζυμώσεως πιστεύομεν ότι ο κ. Φεσσάς επί του παρόντος έχει την κομματικήν υπεροχήν, διότι πλείστα, ως είπομεν, συντρέχουν εις τούτο. Δεν δυνάμεθα όμως να μη λάβωμεν υπ’ όψιν την θλεσιν των άλλων κομματαρχών αν γίνη τούτο ή το άλλο. Εν επομένοις θ’ ασχοληθώμεν επ’ αυτών” (“Θάρρος” 23/2/1907).

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΜΠΟΥΤΟΥ

Το ενδεχόμενο συνεργασίας Φεσσά – Μερλόπουλου κινητοποιεί τον Περικλή Μπούτο που προσφεύγει στον Ηλία Μαυρομιχάλη για συνεννόηση με το Μερλόπουλο, αφού ο Σπύρος Κουμουνδούρος του είχε δώσει διαβεβαίωση πως αν εκλεγεί βουλευτής ο Φεσσάς δεν θα τον αφήσει να θέσει υποψηφιότητα για δήμαρχος, ενώ ρόλο παίζει και ο πολιτευτής Νικολόπουλος μέσω του αντιπροσώπου του: “Είπομεν προηγουμένως, ότι ο κ, Φεσσάς ή δια να θολώση τον πολιτικόν ορίζοντα ή δι’ άλλον τινά λόγον, πάντοτε εννοείται υστερόβουλον, δια του συγγενούς του εν Αθήναις κ. Μάτα, επεδίωξε την συνεννόησιν μετά του κ. Μερλοπούλου. Το διάβημα όμως τούτο του κ. Φεσσά, είχε τον αντίκτυπόν του. Διότι αν ενεργήσας υπό αυστηράν μυστικότητα με υστεροβουλίαν πάντοτε ωφέλεια, ή απλώς δια να γνωρίση τας σκέψεις του κ. Μερλοπούλου και όπερ κατώρθωσεν, ηνάγκασε τον αμεσώτερον ενδιαφερόμενον βουλευτήν κ. Μπούτον, να λάβη τα μέτρα του, όταν έμαθε τούτο. Ούτος ου μό νον εξεμάνη σκεφθείς, ότι τούτο είναι προανάκρουσμα προσεγγίσεως Μερλοπούλου και Κουμουνδούρου, αλλ’ ίνα προλάβη πάσαν συνεννόησιν η οποία πάντως θα τον έβλαπτε, προσέφυγεν εις τον κ. Ηλίαν Μαυρομιχάλην, μεθ’ ού λέχει συνδεθεί ο κ. Μερλόπουλος και τω ανέθηκεν δυνηθή να συμβιβάση αυτόν μετά του κ. Μερλοπούλου. Εχομεν δ’ αποδείξεις, ότι η συνάντησις επήλθε και κατέληξεν εις πλήρη συνεννόησιν μεταξύ των τριών τούτων πολιτευτών δια τας βουλευτικάς εκλογάς. Κατόπιν τούτου τα πράγματα δια τας εγγιζούσας δημοτικάς εκλογάς αλλάζουν όψιν. Η θέσις του κ. Φεσσά παρουσιάζεται επισφαλεστέρα τώρα. Διότι ο κ. Μπούτος θ’ αναγκασθή ν’ αλλάξη τακτικήν εν ταις δημοτικαις εκλογαίς επειδή δε βεβαίως δεν ελπίζει ποτέ επιτυχίαν του υποψηφίου του κ. Νικολοπούλου, θα δώση τας ψήφους εις τον υποψήφιον του κ. Μερλοπούλου, οπότε η αποτυχία του κ. Φεσσά θεωρείται βεβαία. Η δε μεγάλη του κ. Μπούτου επιφύλαξις εξηγείται εκ του ότι ο κ. Κουμουνδούρος είναι κυβερνητικός. Αναμένει δε τας δημοτικάς εκλογάς δια να εύρη ως αφορμήν ταύτας διότι κατά τας τελευταίας βουλευτικάς εκλογάς ο κ. Κουμουνδούρος υπεσχέθη τω Μπούτω ότι εάν επιτύχη ο κ. Φεσσάς ως βουλευτής δεν θα τον αφήση να εκτεθή ως δήμαρχος, διότι εάν ως τοιούτος επετύγχανε θα εκενούτο η θέσις του βουλευτού, οπότε αφεύκτως θα εκλεχθή ο κ. Μερλόπουλος, ο δε κ. Κουμουνδούρος έδωκε τον λόγον του. Ο κ. Φεσσάς όμως επιμένει να εκτεθή ως δήμαρχος, διότι φρονεί ότι εάν εκτεθή ο υιός του Χρήστος θ’ αποτύχη και ούτω θα επέλθη ρήξις Μπούτου – Κουμουνδούρου και το βάρος θα πέση εις τον δεύτερον. Διότι ο κ. Μπούτος δια του αντιπροσώπου του κ. Νικολοπούλου δηλοί ακόμη και σήμερον ότι ευχαρίστως υποστηρίζει οιονδήποτε άλλον υποψήφιον του κ. Κουμουνδούρου εκτός του κ. Φεσσά. Εαν δε ο κ. Κουμουνδούρος υπεδείκνυε άλλο πρόσωπον και ο κ, Φεσσάς υποστήριζεν εκθύμως, με την βοήθειαν του κ. Νικολοπούλου η εκλογή ήτο αδιαφιλονίκητος. Δεικνύουν δ’ αυτήν την αυτοθυσίαν οι Μπουτικοί μεθ’ όλας τας δυσαρεσκείας άς έχουσι διότι καίτοι σύμμαχοι κατά τας βουλευτικάς εκλογάς, ού μόνον καταδιώκονται παρά των αρχών, αλλά γίνονται και προσπάθειαι αποσπάσεως φίλων του κ. Μπούτου δια τον κ. Κουμουνδούρον, ως συμβαίνει εν Αριστομένει.
Δια τούτον λοιπόν τον λόγον φαίνεται το άκρως παράξενον της προσφυγής του κ. Φεσσά προς τον κ. Μερλόπουλον. Πιστεύεται δ’ ότι η κοινοποίησις αύτη έβλαψε και βλάπτει προ πάντων τούτον, διότι δίδει το δικαίωμα εις πάντα να πιστεύη ότι και ο ίδιος βλέπων την αδυναμίαν του εζήτησε και ζητεί επικουρίαν από τον έναν ή τον άλλον πολιτικόν. Το πράγμα τώρα προβάλλεται με νέαν μορφήν, την οποίαν θα εξετάσωμεν ακολούθως” (“Θάρρος” 24/2/1907).

ΥΠΕΡ ΚΡΟΝΤΗΡΗ

Ο αναλυτής των πραγμάτων υποστηρίζει ότι από το χώρο των Κουμουνδουρικών είναι αποφασισμένος να κατέβει υποψήφιος ο γιατρός Ηλίας Κροντήρης, του οποίου εκθειάζει τις ικανότητες και εκφράζει τη βεβαιότητα στήριξης από Μούτο και Νικολόπουλο: “Εκ των προηγουμένων δημοσιευθέντων καταφαίνεται πόσο επισφαλής είνε η θέσις, ούτως εχόντων των πραγμάτων, του κ. Φεσσά εν ταις εγγιζούσας δημοτικαίς εκλογαίς. Εις το ν’ αναγνωρίζη τοιαύτην την θέσιν του ο κ. Φεσσάς, ίσως συντείνει και η υποψηφιότητα του ιατρού κ. Κροντήρη, ο οποίος καίτοι φίλος του κ. Κουμουνδούρου θα προβάλη ιδίαν υποψηφιότητα υποστηρίζων την κάλπην του. Η μέχρι τούδε προηγουμένη στάσις του κ. Κροντήρη επιβεβαιοί τ’ ανωτέρω. Δεδομένου όμως, ότι ούτοι δια τούτον και δια τον άλλον λόγον θα πεισθή ν’ αλλάξη γνώμην εγκαταλείπων την ιδέα της υποψηφιότητός του και υποχωρών θα ενισχυθή τότε η υποψηφιότης του κ. Φεσσά. Τούτο όμως ουδαμόθεν εξάγεται, τουναντίον βεβαιότης υπάρχει, ότι ο κ. Κροντήρης θ’ αποδυθή εις τον εκλογικόν αγώνα άτε εκ των παλαιοκουμουνδουρικών εκείνων στυλοβατών των εις τα δάκτυλα μετρουμένων, των πολλών χάριν του κόμματος θυσίας υποστάντων.
Ο κ. Κροντήρης ηγωνίσθη πάντοτε εις την πρώτην γραμμήν στήθος με στήθος παλαίων, τας υπηρεσίας του δε ταύτας πάντες αναγνωρίζουσι και ομολογούσιν. Διότι ειργάζετο πανευ υστεροβουλίας και με τοιαύτην μάλιστα αυταπάρνησιν και σταθερότητα, ώστε άλλοτε να χάση την σπάνιαν παρουσιασθείσαν αυτώ ευκαιρίαν αφήκε, μη επωφεληθείς του κενού, όπερ εδημιουργήθη εν τω Μερλοπουλικώ κόμματι μετά τον θάνατον του αειμνήστου πατρός του πολιτευτού κ. Π. Μερλοπούλου και το επισυμβάν ατύχημα του αδελφού του Χαραλάμπους. Διότι αν τότε προσεχώρει ζητηθείς εις το κόμμα του κ. Μερλοπούλου, σήμερον όχι μόνον θα ήτο δήμαρχος, αλλά δια την επιτυχίαν των επί θύραις εκλογών ούτε λόγος θα εγένετο. Αλλά η σταθερότης του αφ’ ενός και αφ΄ετέρου η καθησυχαστική υπόσχεσις του κ. Κουμουνδούρου, ότι θα έλθει και η σειρά του, τον ηνάγκασαν να παραμείνη μέχρι τούδε.
Εκ τούτων βεβαίως καταδεικνύεται πόσον ισχυραί και δικαιλογημέναι είναι αι απαιτήσεις του κ. Κροντήρη από το κόμμα, τας οποίας εισέτι δεν υπεδήλωσε κατά τοιούτον ή τοιούτον τρόπον. Και παρουσιάσθη τώρα περίστασις, μετά έτη ολόκληρα, δια να ικανοποιηθή οποσούν και ούτος από το κόμμα το οποίον τόσον υπηρέτησε και δια το οποίον τόσους αγώνας και θυσίας κατέβαλεν. Και δεν ηδυνήθη επί τόσον χρονικλον διάστημα να ενδειχθή υφ’ ολοκλήρου του κόμματος, διότι παρουσιάζετο ο κ. Φεσσάς, ο οποίος και επροτιμάτο, ήδη οπόταν ο κ. Φεσσάς έχει την θέσιν του βουλευτής ών, ο κ. Κροντήρης νομίζει, ότι έφθασε το ποθητόν ήμαρ.
Ενδεδειγμένος λοιπόν υποψήφιος πρέπει να είνε ο κ. Κροντήρης και δι’ εν λόγον ακόμη περισσότερον, διότι θα συγκεντρώση και τους φίλους του κ. Μπούτου, του αντιπροσώπου του κ. Νικολοπούλου δηλούντος τούτο ανεπιφυλάκτως εις τους δυσαρεστημένους υπό του κ. Φεσσά φίλους του κ. Κουμουνδούρου. Και τοιούτοι δυσηρεστημένοι είναι πολλοί σημαίνοντες παράγοντες ως ο κ. Μεζίτης κλπ. Τοιουτοτρόπως ως προλαβόντως εγράφομεν ο κ. Κροντήρης θα ήτο αδιαφιλονίκητος δήμαρχος, καθότι νέος ώ και επιστήμων συγκεντρώσει τας συμπαθείας του κόσμου. Οσάκις δ΄ανεμείχθη εις κοινωφελή έργα επωφελώς έδρασεν. Ως πρόεδρος του Κτηματικού Συλλόγου άριστα διευθύνει επιτελέσας εντός ολίγου χρονικού διαστήματος πλείστα υπέρ της παγιώσεως της αγροτικής ασφαλείας.
Σπουδαίως επίσης ανησύχησε τους πολιτικούς κύκλους η μετ΄επιτάσεως κυκλοφορούσα διάδοσις, ότι ο κ. Νικητόπουλος ηνώθη μετά του δημάρχου κ. Καρατζά και ότι και ο κ. Φεσσλας εζήτησε την συνδρομήν του κ. Νικητοπούλου. Εν τούτοις η διάδοσις της συμπράξεως Νικητοπούλου-Καρατζά παρά πολλών θεωρείται βεβαία. Κατ΄αυτάς μάλιστα η σύμπραξις εγένετο υπό τον όρον να υποστηριχθή παρά του κ. Νικητοπούλου η υποψηφιότης του κ. Καρατζά ως δημάρχου αναλαμβάνοντος την υποχρέωσιν αυτούς εις προσεχείς βουλευτικάς εκλογάς να υποστηρίξη τον γυναικαδελφόν του κ. Νικητοπούλου κ. Κριμπά.
Παρά τούτων όμως υπάρχει και άλλη έκδοσις, ότι και μετά του κ. Φεσσά διεξάγεται διαπραγμάτευσις, όπως υποστηριχθή ούτος παρά του κ. Νικητοπούλου, επί τω ανταλλάγματι της υποστηρίξεως εκείνου ως βουλευτού. Παρ’ όλα όμως ταύτα θετικώς γνωρίζομεν ότι ο κ. Νικητόπουλος και εις τον μεν και εις τον δε απήντησεν, ότι δεν σκέπτεται να πολιτευτή ούτε ως δήμαρχος ούτε ως βουλευτής επί του παρόντος” (“Θάρρος” 25/2/1907).
Την ίδια ημέρα δημοσιεύεται στο “Θάρρος” μια λιτή διάψευση τόσον του Δημ. Γ. Φεσσά όσον και Ιωάννη Μάτα οι οποίοι πανομοιότυπα δια ψεύδουν “κατηγορηματικώτατα” τα αναγραφέντα “περί οιασδήποτε συμπράξεως κατά τας προσεχείς δημοτικάς εκλογάς”.

ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΜΕΡΛΟΠΟΥΛΟΥ

Στην επόμενη ανταπόκριση γίνεται λόγος για προσπάθειες συνεννόησης του Μερλόπουλου και του δημάρχου Εύας Στυλιανόπουλου, στη μέση μπαίνει και ο Παπατσώνης συγγενής του Μερλόπουλου και αντίπαλος του Στυλιανόπουλου στο Δήμο Εύας, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να απαιτεί υποψηφιότητα στο Δήμο Παμίσου για να συμμαχήσει με το Μερλόπουλο: “Και η ανωμαλία και η επιπλοκή δεν είνε μόνον εις το κόμμα του κ. Κουμουνδούρου, ως εκ των προηγουμένων απεδείχθη. Καθώς εις το κόμμα τούτο η εμφάνισις του κ. Κροντήρη θολώνει τα πράγματα τελείως και γεννά τόσας αμφιβολίας δια τούγτο ή δια το άλλο ζήτημα, ούτω και εις το κόμμα του κ. Μερλοπούλου η εμφάνισις του δημάρχου Εύας κ. Στυλιανοπούλου, το αυτό αποτέλεσμα φέρει, ώστε να μη ηξεύρη κανείς το να παραδεχθή και τι να πιστεύση από τα τόσα ως αληθή φερόμενα. Προτού όμως ασχοληθώμεν δια να παραδεχθώμεν τούτο ή εκείνο ως εξαγόμε νο εκ των ειρημένων, οφείλομεν να εξετάσωμεν την τροπήν, την οποίαν λαμβάνουν τα πράγματα δια τας εγγιζούσας δημοτικάς εκλογάς ενδιατρίβοντες με την τακτικήν εν γένει του κ. Στυλιανοπούλου.
Είναι γνωστόν, ότι δήμαρχος Εύας ο κ. Στυλιανόπουλος εξελέγη υποστηριζόμενος υπό του κ. Μπούτου, του οποίου και φίλος ετύγχανε. Κατά τας βουλευτικάς όμως εκλογάς του 1905 ο κ. Στυλιανόπουλος εγκατέλειψε τον κ. Μπούτον γενόμενος φίλος κατά τους μεν του κ. Νικολαΐδου, κατά τους δε του κ. Μερλοπούλου, η απότυχία όμως του κ. Νικολαΐδου εκκαθάρισε την θέσιν του κ. Στυλιανοπούλου αποοδειχθέντος πλέον, ότι ούτος ανήκει αποκλειστικώς εις τον κ. Μερλόπουλον, μετά του οποίου λέγεται, ότι έχει συνταχθεί και πρωτόκολλον.
Προκειμένου λοιπόν τότε ο Δήμαρχος Εύας κ. Στυλιανόπουλος να προσχωρήσει εις τον συνδυασμόν του κ. Μερλοπούλου προέβαλεν απαιτήσεις και εζήτησεν ανταλλάγματα της παρεσχεθησομένης υποστηρίξεώς του. Ο κ. Μερλόπουλος εν τοιαύτη περιπτώσει ευρέθη εις δύσκολον θέσιν μη δυνάμενος ν’ αποδεχθή απάσας τας προβληθείσας απαιτήσεις. Διότι εκτός του ότι συνεδέοντο συγγενειακώς μετά του εν Δήμω Εύας πολιτευομένου κ. Παπατσώνη, είχε και υποχρέωσιν να τω παράσχη την υποστήριξίν του, κατά τας παρούσας δημοτικάς εκλογάς.
Αν και εν αρχή εφάνη διστακτικός ο κ. Μερλόπουλος, κατώρθωσεν όμως να πείση τον κ. Παπατσώνην να παραιτηθή πάσης αξιώσεώς του και τοιουτοτρόπως επετεύχθη η προσχώρησις του κ. Στυλιανοπούλου επί τη υποσχέσει της υποστηρίξεώς του ως δημάρχου Εύας και παρ’ αυτού του υποχωρήσαντος κ. Παπατσώνη.
Αι εγγίζουσαι όμως ήδη δημοτικαί εκλογαί παρουσιάζουν υπό αλλοίαν όμως όψιν τα εκλογικά, ανατρέπουσαι τα υπεσχημένα. Η στάσις του κ. Παπατσώνη αποδεικνύει ήδη κάθε άλλο παρά υποχώρησιν απέναντι του κ. Στυλιανοπούλου, τουναντίον φαίνεται αποφασισμένο ούτος να κατέλθη εις τον εκλογικόν αγώνα εκθέτων και υποστηρίζων ιδίαν κάλπην. Τούτο ως ήν επόμενον αναγκάζει τον κ. Στυλιανόπουλον ν΄αλλάξει κατεύθυνσιν εις τ’ αρχικώς αποφασισθέντα. Κατά τας ακριβεστέρας μάλιστα βεβαιώσεις ο κ. Στυλιανόπουλος βλέπει τοιαύτη περιπτώσει το άκρως επισφαλές της εν δήμω Εύας θέσεώς του, λέγεται ότι απεφάσισε να υποχωρήση μεν εν τω δήμω εκείνω ζητήση δε ως αντάλλαγμα υπό του κ. Μερλοπούλου την υποσήριξίν του ως υποψηφίου εν τω δήμω Παμίσου.
Η απόφασις αύτη του κ. Στυλιανοπούλου φαίνεται αμετάκλητος, ως εκ τούτου και εν τω κόμματι του κ. Μερλοπούλου δεν απολείπουσιν αι δυσχέρειαι, αι οποίαι και εν τω Κουμουνδούρω παρατηρούνται και αίτινες άδηλον που θα καταλήξωσιν” (“Θάρρος” 27/2/1907).Τη θέση του στη Βουλή πήρε ο Παναγιώτης Μερλόπουλος, ενώ το Δεκέμβριο του 1909 πέθανε ο Περικλής Π. Μπούτος.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΑΤΖΑ

Ο αναλυτής στη συνέχεια βάζει στο παιχνίδι το δήμαρχο Γεώργιο Καρατζά και θεωρεί ότι αν αυτός θέσει υποψηφιότητα μπορεί να κερδίσει μόνος εναντίον όλων: “Η εμφάνισις λοιπόν του κ. Στυλιανοπούλου εις τον πολιτικόν ορίζοντα τώρα των δημοτικών μας πραγμάτων συσκοτίζει αυτόν κατά τοιούτον τρόπον, ώστε να μη φαίνεται επί του παρόντος ουδεμία λύσις. Ο κ. Στυλιανόποιυλος προβαλών τοιαύτην πρότασιν εις τον κ. Μερλόπουλον έχει αμετάτρεπτον απόφασιν να επιμείνη εις αυτήν. Κατά τας πληροφορίας, αι οποία ουδεμιάς αμφισβητήσεως είναι δεκτικαί ο κ. Στυλιανόπουλος είνε προδιατεθειμένος να μη υποχωρήση εις οιασδήποτε προτάσεις και παρεμβολάς του κ. Μερλοπούλου. Θα φθάση μέχρι των ακροτήτων θέτων τούτο ζήτημα φιλίας εις τον κ. Μερλόπουλον. Δεν είναι δε ανάξιον προσοχής και το μεγόμενον, ότι εις το διάβημά του τούτο τον κ. Στυλιανόπουλον ωθεί και ενισχύει και ο κ. Φεσσάς, ο οποίος προφανέστατα έχει κατά πολύ να ωφεληθεί εκ της δημιουργίας τοιούτων εν των Μερλοπουλικώ κόμματι διενέξεων επί των δημοτικών Παμίσου. Μέχρι τούδε εν τούτοις ουδέν νεώτερον δυνάμεθα να προσθέσωμεν επί των νέων τούτων αξιώσεων του κ. Στυλιανοπούλου. Εντός ολίγου όμως, καθά τα πράγματα δεικνύουν, θα καθαρισθούν τα φαινόμενα ήδη συσκοτισμένα και θα κανονισθούν αι διάφοραι αυτών λεπτομέρειαι.
Εις τον τόσον όμως σάλον και την παραζάλην των προεκλογικών μας των οποίων την κατ΄λαστασιν πιστώς απεικονίσαμεν από των στηλών του φιλτάτου “Θάρρους”, δεν ανεφάνη και δεν εσχολιάσθη η δύναμις και η πολιτική εν γένει του Δημάρχου κ. Καρατζά, ο οποίος καθώς εφάνη εκ των προηγουμένων ολιγώτερον των άλλων ελήφθη υπ’ όψιν.
Εις ημάς δ’ οι οποίοι αμερολήπτως επεληφθήκαμεν της εξετάσεως των πολιτικών, προσήκει να μη αντιπαρέθωμεν ανεξεταστί τον κ. Καρατζάν και να χαράξωμεν εις ολίγας γραμμάς, μόιαν απήχησιν των περί τα εκλογικά διατριβόντων, καθ’ ήν ο κ. Καρατζάς θα παρουσιασθή με την μεγαλυτέραν δράσιν και τα σοβαρώτερα κεφάλαια εν τω πεδίω του αγώνος, του επί θύραις. Σφαλεροί υπολογισμοί εκ των τελευταίων βουλευτικών εκλογών λαμβανόμενοι δεικνύουν την ελάττωσιν των εκλογικών κεφαλαίων του κ. Καρατζά. Κατά τους με ειδικότητα τινά δύναται να είπη τις ασχολουμένους όμως δεν έχουν ούτω τα πράγματα. Το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών δεν παρέχει πιστά τούτου τεκμήρια, δια να εξαγάγη τοιούθτο συμπέρασμα τις. Ο κ, Καρατζάς όμως διάφορος θα παρουσιασθή εν τω μετ΄ολίγον αγώνι των δημοτικών εκλογών, προτάσσων σταθερά κομματικά κεφάλαια, τα οποία θα τον τάξουν εις την πρώτην γραμμήν των αγωνισθησομένων.
Οχι μόνον δε δεν ηλαττώθη η κομματική δύναμίς του, αλλά τουναντίν ηυξήθη εκ της επαινετής εν γένει πολιτείας και της αυξήσεως ουσιωδώς των γενικών συμπαθειών. Τούτο κάλλιστα δύναται τις να παρατηρήση εκ της τακτικής του κ. Καρατζά, ο οποίος μεγάλην δεικνύει απάθειαν και ουδόλως φαίνεται δίδων προσοχήν εις τον όλον αυτόν θορυβώδη σάλον. Και τούτο είναι δείγμα ότι ο κ. Καρατζάς βασίζεται επί στερεών βάσεων και αδιαφορεί δια τα εν τοις παρασκηνίοις τελούμενα. Αν μάλιστα πραγματοποιηθή και το λεγόμενον, ότι θα υποστηριχθή υπό του κ. Μπούτου, του οποίου είναι παλαιότερος σύμμαχος και με τον οποίον συνέπραξε εις τας τελευταίας βουλευτικάς εκλογάς άνευ ουδενός αντισηκώματος, η θέσις του θα παρουσιασθή απείρως καλυτέρα και υπερτέρα οιουδήποτε άλλου. Και τότε ως δια μαγείας το πολιτικόν πανόραμα αλλάσσει όψιν και στρέφεται η εικόνα προς τον κ. Καρατζάν, ως επί το πολύ.
Τότε κατά τους αμερόληπτους παρατηρητάς, η πάλη δια τον δημοτικόν άρχοντα δεν θα διεξαχθεί μεταξύ των κομμάτων Μερλοπούλου-Κουμουνδούρου, αλλά επί του ενός σημείου θα ίσταται ο κ. Καρατζάς και επί του ετέρου οι λοιποί.
Ολα όμως ταύτα τα σκοτεινά εισέτι σημεία του πολιτικού μας ορίζοντος θα διαλευκανθώσι μετ΄ολίγον. Ημείς δε είμεθα έτοιμοι να συλλάβωμεν και να πραγματευθώμεν με την πραγματικωτέραν αυτών μορφήν” (“Θάρρος” 28/2/1907).

ΔΗΜΑΡΧΟΣ Ο ΦΕΣΣΑΣ

Τα σενάρια προξενούν αναταραχή στο Νησί και στην πολιτική σκηνή, οι παράγοντες ψάχνουν να βρουν ποιός είναι ο… δράστης και λίγες ημέρες αργότερα το “Θάρρος” δηλώνει ότι θα συνεχίσει να γράφει για το Νησί ακόμη περισσότερα, διαψεύδοντας ότι ανταποκριτής του εκεί είναι ο γιατρός Γεώργιος Αναστασιάδης με καταγωγή από τη Λάμπαινα που μετακόμισε αργότερα στην Καλαμάτα και είχε ενεργή δραστηριότητα στα δρώμενα της πόλης. Διάψευση κάνει και ο Αναστασιάδης αλλά μπορούμε να υποψιαστούμε ότι είναι πολύ πιθανόν να είναι αυτός ο ανταποκριτής καθώς οι ανταποκρίσεις “αποχρωματίζονται” και αραιώνουν στη συνέχεια, ενώ η υπογραφή “Ευάν” μπορεί να προδίδει καταγωγή από την περιοχή του δήμου Εύας. Το βέβαιον είναι ότι ο αναλυτής είναι ικανότατος στην περιγραφή του παρασκηνίου και την παρουσίαση των σεναρίων ακόμη και των υποθέσεων, γνώστης της πολιτικής κατάστασης αλλά και με… προσωπικές προτιμήσεις σε ό, τι αφορά την αξιολόγηση των προσώπων.
Οι εκλογές έγιναν στις αρχές Ιουλίου και ο Δημήτριος Φεσσάς κέρδισε με “διαφορά στήθους” τον Γεώργιο Φάκωνα συγκεντρώνοντας 920 ψήφους έναντι 913 του αντιπάλου του (“Θάρρος” 4/7/1907).

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΦΕΣΣΑ

Ο Δημήτριος Φεσσάς πέθανε λίγο πριν τη λήξη της θητείας του, στις 13 Δεκεμβρίου 1913. Η θητεία είχε παραταθεί λόγω της ριζικής αλλαγής στην αυτοδιοίκηση που έγινε το 1912 με την οποία διαλύθηκε ο Δήμος Παμίσου και η Μεσσήνη έγινε Κοινότητα, ενώ λόγω των πολέμων οι εκλογές έγιναν το 1914. Και γράφει το “Θάρρος” (15/12/1913): “Περί την ώραν 2 μ. μ. της χθες υπό τας πενθίμους κωδωνοκρουσίας όλων των Ναών της Μεσσήνης εγένετο δημοτελής η κηδεία του Δημάρχου Παμίσου Δ. Φεσσά, αποβιώσαντος την 2αν μεταμεσονύκτιον ώραν (σ. σ. 13/12). Το θέαμα της νεκρικής πομπής ήτο εκτάκτως συγκινητικόν και μεγαλοπρεπές. Πάντα τα σχολεία των αρρένων και θηλέων της πόλεώς μας, κατά στοίχους παρατεταγμένα, σ΄θπμας ο λαός του Δήμου Παμίσου και πολλοί εκ των άλλων Δήμων της Επαρχίας Μεσσήνης και Καλαμών παρηκολούθησαν την εκφοράν του νερκού μέχρι του Νεκροταφείου εν προφανεί συγκινήσει, ήν επέτεινον τα πένθιμα εμβατήρια τα ανακρουόμενα εν θαυμαστή αρμονία υπό της Φιλαρμονικής μας. Του κλήρουαποτελουμένουν εξ όλων των ιερέων του Δήμου Παμίσου, εχοροστάτησε ο Σος Επίσκοπος Μεσσηνίας.
Τας ταινίας του φερέτρου ενείχον οι κ. κ. Νομάρχης Μεσσηνίας, Δήμαρχος Θουρίας Περρωτής, Δήμαρχος Οιχαλίας Σκλήρης και ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Πολυχρονέας.
Κατ’ εντολήν της δημοτικής αρχής Παμίσου επικήδειον λόγον, όν εχαρακτήριζε λυρικοπάθεια ύφους και καλλιτεχνικός σχηματισμός εκφράσεως, εξεφώνησε ο δικηγόρος κ. Παναγ. Ι. Καλαμαριώτης εξάρας τας διοικητικάς αρετάς και την ευποποιϊτικήν ροπήν του χαρακτήρος του νεκρού. Μετ΄αυτον με φωνήν λυγμώδη εκ της συγκινλησεως απεχαιρέτησε τον νεκρόν ο πρώην Υπουργός των Ναυτικών και πολιτευτής Μεσσήνης κ. Σπ. Κουμουνδούρος δια θερμοτάτης προσλαλιάς. Ακολούθως δε ωμίλησεν ο πρώην βουλευτής Μεσσηνίας και ιατρός κ. Φ. Βακαλόπουλος, όστις δι. Ωραίου λόγου εξύμνησε την πολιτικήν σταδιοδρομίαν και την φιλοπάτριδα πολιτείαν του νεκρού.
Στέφανοι κατετέθησαν εκ μέρους του Δημοτικού Συμβουλίου Παμίσου, του Δήμου, του Εμπορικού Συλλόγου Μεσσήνης, του Γυμνασίου Μεσσήνης και έτεροι οκτώ εκ μέρους διαφόρων οικογενειών”.

[Η φωτογραφία του Δημάρχου Δημήτριου Φεσσά που βρίσκεται στο Δημαρχείο Μεσσήνης, με (ζωγραφισμένο) φόντο την Ακρόπολη]