Πασχαλιάτικο έθιμο «σπάσιμο στάμνας»

 

ΤΟ ΣΠΑΣΙΜΟ ΤΗΣ ΣΤΑΜΝΑΣ
Πρόκειται για έθιμο με αρχαιοελληνικές ρίζες και με σπουδαίες αναφορές στον Ορθόδοξο Ελληνικό Χριστιανικό εθιμικό βίο,
εκτελώντας και υπηρετώντας ως πράξη χαράς και τρόπου την εκκλησιαστική φράση από το τροπάριο της Μεγάλης Παρασκευής «Συ δε Κύριε ανάστησόν με, ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως».
Το έθιμο «το σπάσιμο της στάμνας» πραγματοποιείται με την πρώτη Ανάσταση, που γίνεται όταν ξημερώνει Μεγάλο Σάββατο, τότε που ο ιερέας λέει το » Χριστός Ανέστη» και οι χριστιανοί σπάνε πήλινα αγγεία ή κάνουν με ότι μπορούν θόρυβο για να διώξουν το κακό του θανάτου.
Η δεύτερη θεωρία αναφέρεται στην περίοδο των αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι τον Απρίλιο γιόρταζαν την αρχή της γεωργικής και βλαστικής περιόδου, πετώντας τα παλιά τους κανάτια για να γεμίσουν τα νέα με τους νέους καρπούς.
··· ξορκίζουν το κακό με τα κανάτια τους, σημαίνοντας και τη λήξη του χειμερινού λήθαργου και την αναγέννηση της φύσης.
Για να κάνουν μεγαλύτερο θόρυβο, γεμίζουν με νερό τις στάμνες και έτσι είναι πιο βροντερές.
Μιά άλλη εκδοχή είναι αυτή που λέει, πώς επειδή μέσα στη στάμνα τα παλιά χρόνια φύλαγαν τα φάρμακα για να συντηρηθούν, λόγω, που εκεί υπήρχε δροσιά, όταν έρχεται η χαρά που πατάει τον θάνατο όπως είναι η Ανάσταση του Χριστού μας, είναι μιά ευκαιρία να σπάσουμε τη στάμνα, ως πράξη συμβολική ενάντια στο κακό.
Έτσι λοιπόν μετά από κάποια χρόνια,ίσως μετά από μιά 20ετια, όπου απ’οτι ενθυμούμαι, όταν για τελευταία χρονιά είδα τον κ. Μπάμπη Χρονόπουλο, αυτή την ημέρα να πετάει διαφορά πήλινα από το μαγαζί του, αποφασίσαμε μερικοί Νησιώτες, να ξαναζωντανέψουμε αυτό το έθιμο «Το σπάσιμο της στάμνας»
Για την ιστορία αυτοί οι Νησιώτες ήσαν : η Κούλα Λαμπροπούλου-Τσοπανάκη, η Κατερίνα Τζώρτζη, ο Κωστής Παναγόπουλος και ο γράφων.
Φυσικά δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε και την συμμετοχή όλων των επαγγελματιών της οδού Ερμού, που όταν τους είπαμε την ιδέα την δέχτηκαν με μεγάλη χαρά και γι’αυτό τους ευχαριστούμε.
Πολύτιμες φυσικά και οι πληροφορίες για το δρόμενο από τον κ. Γιώργο Παναγόπουλο που από μικρό παιδί έδινε το παρόν αυτή την ημέρα, μιας και ο πατέρας του είχε μαγαζί, στον εν λόγω δρόμο.
Ετσι λοιπόν μετά το πόλεμο σίγουρα (δεν γνωρίζουμε αν γινόταν και πιο παλιά) στην οδό Ερμού που ήταν γεμάτη από ταβέρνες και από μαγαζιά που πωλούσαν πήλινα (στάμνες, βίκες, γλάστρες κιούπια, τσουκάλια κ.α.) την ημέρα αυτή κατά τις 10 με 11 το πρωί είχαμε ομοβροντίες από σπασίματα.
Οι καταστηματάρχες πετούσαν με δύναμη – για να κάνει περισσότερο θόρυβο – διάφορα πήλινα, αλλά και πιάτα και ότι άλλο γυαλικό (τα περισσότερα μεταξύ μας, ήταν «τσικιμένα», ευκαιρία να τα ανανεώσουν).
Αυτοί οι ταβερνιάριδες και οι άλλοι επαγγελματίες ήταν οι :
Παναγόπουλος Αποστόλης
Κοσμάς Αριστείδης
Αργυρόπουλος Ανδρέας
Τσερπές Αθανάσιος
Σαραντόπουλος Νίκος
Καλυβάς Βασίλειος
Καλυβάς Γεώργιος
Χρονόπουλος Μπάμπης
Σακελλαρόπουλος Παναγιώτης
Πουκαμίσας ;
Χρονόπουλος Διονύσης
Πλεμμένος Νικόλαος
Ηλιόπουλος Θεόδωρος
Αργυρόπουλος Βασίλειος
Φυσικά υπήρξαν και άλλοι, από τους ανωτέρω αναφερθέντες, τους οποίους και θα βρούμε και στην επόμενη γραφή μας θα τους αναφέρουμαι.
Παράλειψη θα ήταν να μην πούμε, ότι γινόταν το έθιμο αυτό και από άλλους επαγγελματίες της πόλης μας, μεμονωμένα σε άλλους δρόμους.
Υ. Γ. 1. Απ’οτι με πληροφόρησε η ίδια η κ. Θάλεια Αργυροπούλου το έθιμο αυτό το διατηρεί συνέχεια όλα τα χρόνια, πράγμα που δε γνώριζα, παιρνόντάς το από το πατέρα της, Βασίλη.
Υ. Γ. 2. Ο φίλος μου ο Βασίλης ο Μαρκόπουλος (εγγονός του Χρονόπουλου Διονύση), μου είπε ότι όταν πετούσαν αυτά τα διάφορα πήλινα – γυάλινα, φώναζαν δυνατά :
– Για τη πομπή των Εβραίων.

Αυτά για φέτος, ραντεβού του χρόνου το Μεγάλο Σάββατο, στην οδό Ερμού, στο Νησί μας.
ΠΑΣΧΑ 8 – 4 – 2018
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ

Νικόλαος Ρούτσης
Προβολή Σχολίων